Ang kategorya: Ang mga Batayan ng Fiqh

Ang fatwā ay isang uri kabilang sa mga uri ng pagsisikap sa paglilinaw sa mga kahatulang legal. Ito ay ang pagpapabatid ng kahatulang legal sa isang partikular na usapin at ang pagsagot sa anumang nakapag-aalinlangan mula sa mga usaping legal nang walang pag-oobliga ng kahatulan. Ang fatwā ay sa pamamagitan ng pagsulat, pagpapahiwatig, at paggawa. Sumasaklaw ang pagbibigay-fatwā sa paglilinaw sa mga kahatulang pampaniniwala at panggawain kabilang sa mga pagsamba, mga transaksiyon, mga kaparusahan, mga kasal, at iba pa sa mga ito kabilang sa mga paksa ng Sharī`ah. Hindi pinapayagan ang paglalakas-loob sa pagbibigay-fatwā malibang mula sa isang kwalipikadong maalam dahil ito ay isang pagpapabatid tungkol sa kahatulan sa Relihiyon ni Allāh. Ito ay isang mapanganib na katungkulan. Ang pagsuong dito nang walang kaalaman ay iniugnay sa pagtatambal kay Allāh (pagkataas-taas Siya) sa Aklat Niya.

Ang ḥarām ay isang kahatulan kabilang sa limang kahatulang inaatang. Ang mga ito ay ang ḥarām (ipinagbabawal), ang makrūh (kinasusuklaman), ang wājib (kinakailangan), ang mandūb (iminumungkahi), at ang mubāh (pinapayagan). Ang ḥarām ay ang sinasabi o ang ginagawa o ang paniniwala na sinaway ni Allāh at ng Sugo Niya (basbasan siya ni Allāh at batiin ng kapayapaan) ayon sa isang pagsaway na tiyakan ayon sa pag-oobliga ng pag-iwan. Ang ḥarām ay ang ginagantimpalaan ang nag-iiwan nito kung nag-iwan siya nito ayon sa pagsunod. Nagiging karapat-dapat sa parusa ang tagagawa nito.

Nangyayari ang bulūgh sa pamamagitan ng limang kaganapan, na tatlo sa mga ito ay nakikilahok ang mga lalaki at ang mga babae: ang iḥtilām (pagkakaroon ng wet dream), ang pagtubo ng buhok sa ari, at ang [kasapatan ng] edad; at dalawa sa mga ito ay natatangi sa mga babae, hindi sa mga lalaki: ang pagreregla at ang pagbubuntis.

Ang paniniwala ay ang pananampalatayang tiyakan at ang kahatulang matibay sa sinasampalatayanan ng tao at ginagawa niyang isang panuntunan at isang relihiyon kung saan naniniwala roon ang puso, napapanatag doon ang kaluluwa, at sumusuko ito roon nang walang humahalo sa pagkilalang iyon na isang pagdududa o isang pag-aatubili. Mula roon tinawag ang pananampalataya bilang pinaniniwalaan (`aqīdah) dahil ang tao ay nagbibigkis doon ng puso niya at nagtatali roon ng budhi niya kung ito sa ganang kanya ay nagiging isang kahatulang hindi tumatanggap ng pagdududa. Nahahati ang paniniwala sa dalawang bahagi: 1. Tumpak na Paniniwala. Ito ay ang pananampalataya sa kaisahan ni Allāh (pagkataas-taas Siya) sa pagkapanginoon Niya at pagkadiyos Niya at kaisahan Niya sa mga pangalan Niya at mga katangian Niya, at ang pananampalataya sa mga anghel Niya, mga kasulatan Niya, mga sugo Niya, Huling Araw, Pagtatakda: ang kabutihan nito at ang kasamaan nito, lahat ng mga bagay-bagay hinggil sa nakalingid (ghayb), mga batayan ng relihiyon, at anumang napagkaisahan ng mga maayos na ninuno [sa pananampalataya]. 2. Bulaang Paniniwala. Ito ay ang paniniwala ng lahat ng mga relihiyong nalilihis gaya ng paniniwala ng mga Kristiyano na si Allāh ay isa sa tatlo, gaya ng paniniwala ng mga Hudyo na si `Uzayr daw ay anak ni Allāh, gaya ng paniniwala ng mga sekta ng pagkaligaw gaya ng Khawārij, Ashā`irah, Sufismo, at iba pa sa kanila.

Ang mga pakay ng Sharī`ah ay ang mga layunin at ang mga kahulugan na dinala ng Sharī`ah, pinatunayan nito sa mga patakaran, at ipinanawagan nito ang pagsasakatuparan sa mga iyon, ang pagpapairal sa mga iyon, at ang pangangalaga sa mga iyon sa bawat panahon at lugar. Nahahati ang mga pakay, sa pagsasaalang-alang sa mga kapakanan na naghatid ng pangangalaga sa mga ito, sa tatlong bahagi: 1. Ang mga pakay na kinakailangan, ang hindi maiiwasan mula sa mga ito sa pagsasagawa sa mga kapakanan ng [buhay sa] Relihiyon at Mundo sa paraang kapag nawala ang mga ito ay magaganap ang katiwaliang mabigat at kumakatawan ang mga ito sa pag-iingat sa limang kabuuan: ang relihiyon, ang isip, ang sarili, ang supling, at ang ari-arian. 2. Ang mga pakay na pampangangailangan, ito ay ang kapag hindi naisakatuparan ang mga ito ay magaganap ang pagkaasiwa at ang pahirap sa tao. 3. Ang mga pakay na pampagpapahusay, ang nagpapahusay sa kalagayan ng tao at nagpapakumpleto sa pamumuhay niya sa pinakamahusay na mga kalagayan, na tinatawag na mga pakay na kakumpletuhan o pampagpapakumpleto o mga pangkumpleto.

Ang pagbabawal ay isang kahatulan kabilang sa limang kahatulang pampag-aatang. Ang lahat ng ito ay ang sinaway ni Allāh (pagkataas-taas Siya) at ng Sugo Niya (basbasan siya ni Allāh at batiin ng kapayapaan) ayon sa isang tiyakang pagsaway sa paraang nag-oobliga ng pagtigil [sa paggawa]. Ang bawal (ḥarām) ay ginagantimpalaan ang tumitigil [sa paggawa nito] kung itinigil niya ito bilang pagsunod at nagiging karapat-dapat naman ang tagagawa nito sa parusa. Tinatawag ang tagagawa nito na suwail (fāsiq).

Ang Sharī`ah ay ang bawat isinabatas ni Allāh (pagkataas-taas Siya) na mga pinaniniwalaan, mga patakaran, at iba pa sa mga ito. Mayroon itong mga pinagkukunan na napagkaisahan [ang pagtanggap], na ang mga ito ay ang Qur'ān, ang Sunnah, ang Ijmā`, at ang Qiyās; at mga pinagkukunan na nagkaiba-iba [ang pagtanggap], tulad ng sabi ng Kasamahan. Mayroon itong mga pakay na nakikilala.

Ang mga sinawata ay sumasaklaw sa bawat sinaway at pinigilan ng Tagapagbatas kabilang sa mga ipinagbabawal na pinarurusahan ang tagagawa ng mga ito at ginagantimpalaan ang tagapag-iwan ng mga ito. Kabilang sa mga katawagan ng sinawata ay ang ipinagbabawal, ang pagsuway, at ang pagkakasala.

Ang pagpayag ay kabilang sa mga patakarang pambatas. Ito ay ang pahintulot mula sa Tagapagbatas sa paggawa o pag-iwan. Ang pinapayagan ay ikinatitiwasay ng naatangan ng tungkulin laban sa kasalanan at parusa. Hinati ng mga maalam ang pinapayagan sa dalawang bahagi: 1. Pinapayagan sa Batas. Ito ay ang pinapakay rito. 2. Pinapayagan sa Pag-iisip. Ang tinutukoy nito ay ang posible sa dako ng matinong pag-iisip.

Ang Sunnah ay ang kalakaran ng Propeta (basbasan siya ni Allāh at batiin ng kapayapaan) na kinasaligan niya at ng mga Kasamahan niya (ang kaluguran ni Allāh ay sumakanila), na ligtas sa mga hinala at mga nasa. Ang salitang sunnah ay tumatalakay sa sunnah sa mga pagsamba at mga paniniwala, kahit pa man marami sa mga umakda hinggil sa sunnah ay tumutukoy sa pag-uusap hinggil sa mga paniniwala dahil ang mga ito ay saligan ng relihiyon at ang sumasalungat hinggil sa mga ito ay nasa isang sukdulang panganib. Dahil dito, ginamit nga ang salitang sunnah para sa pagpapahiwatig ng Pinaniniwalaan ng mga Alagad ng Sunnah at Pagkakaisa. Lumaganap na ang paggamit na ito sa mga dila ng mga pinuno at mga prominente kabilang sa Salaf (unang tatlong salinlahi ng mga Muslim) at Khalaf (mga salinlahi ng mga Muslim matapos ng Salaf) – malugod si Allāh sa kanila sa kalahatan. Sinasabi: "Si Polano ay kabilang sa mga Alagad ng Sunnah," na nangangahulugang: "kabilang sa mga alagad ng tumpak na tuwid na pinapupurihang kalakaran." Ang Sunnah ay ang kalakarang tinatahak kaya sumasaklaw iyon sa pagkapit sa kinasaligan ng Propeta (basbasan siya ni Allāh at batiin ng kapayapaan) at ng mga Napatnubayang Khalīfah niya kabilang sa mga paniniwala, mga gawain, at mga salita. Ito ay ang pangkalahatang buong sunnah, ang Relihiyong Islām na walang lumiliko palayo rito maliban sa isang mangmang na napapahamak na tagagawa ng bid`ah.

Ang pagkaligaw ay ang kawalan ng katatagan sa daang tuwid, maging ito man ay sa mga sinasabi o mga ginagawa o mga paniniwala. Nahahati ang pagkaligaw sa dalawang bahagi: 1. Pagkaligaw sa kaalaman at mga pinaniniwalaan gaya ng pagkaligaw ng mga tagatangging sumampalataya, mga tagasamba ng mga anito, at mga tagapagkaila ng mga katangian ni Allāh (pagkataas-taas Siya). 2. Pagkaligaw sa gawain at mga patakaran gaya ng pagkaligaw ng mga kampon ng pagsuway. Kabilang sa mga kadahilanan ng pagkaligaw: ang pag-iwan sa Qur'ān at Sunnah, ang pagpapauna sa isip, ang paggawa ng bid`ah, ang pagsunod sa pithaya, kamangmangan, panatisismo, at iba pa.

Ang pagtalima ay ang pundasyon ng relihiyong [Islām] at ang haligi ng pagsamba. Ito ay ang paggawa ng tao ng ipinag-utos sa kanya at ang pag-iwan niya ng sinaway sa kanya sa paglalayon ng pagsunod, maging ito man ay ang ipinag-uutos o ang sinasaway sa salita o sa gawa o sa paniniwala. Nahahati ito sa dalawang bahagi: A. Pagtalima sa Tagalikha. Ito ay ang pagsasagawa sa ipinag-utos ni Allāh at ng Sugo Niya (basbasan siya ni Allāh at batiin ng kapayapaan) at ang pag-iwan sa sinaway nilang dalawa. B. Pagtalima sa nilikha. Nahahati ito sa dalawang bahagi: 1. Pagtalimang pinapupurihan, gaya ng pagtalima sa pamunuan at mga magulang sa hindi isang pagsuway [kay Allāh]. 2. Pagtalimang pinupulaan. Ito ay ang pagtalima sa nilikha sa isang pagsuway [kay Allāh]. Ang pagtalimang ito ay may shirk gaya ng pagtalima sa nilikha sa pagpapahintulot ng bawal at pagbabawal ng pinahihintulutan o pagsamba sa mga anito, at may kasuwailan gaya ng pagtalima sa nilikha sa pag-inom ng alak at tulad nito.

Ang pagkaunawa ay isang katawagan sa lakas na nakalaan sa pagtanggap ng kaalaman, pag-intindi ng pakikipag-usap, at pagbubukod ng maganda at pangit at ng totoo at bulaan. Ito ay paglalarawan ng mga pangunahing gamit ng utak gaya ng pag-iisip, pag-intindi, at tulad nito. Tinatawag ito na nuhā (katinuan), lubb (isip), ḥijr (pang-unawa), at iba pa. Ang mga pagkaunawa ay nagkakaibahan mula sa isang tao patungo sa isa pang tao. Ang pagkaunawa ay ang kundisyun ng pag-aatang ng tungkulin sa mga batas at ang kadahilanan ng pagtamo ng mga kaalaman at mga karanasan. Sa pamamagitan nito nalulubos ang relihiyon at ang gawain. Ito ay dalawang bahagi: 1. Pagkaunawang katutubong pangkalikasan. Ito ay ang kadahilanan ng pagtamo ng mga kaalaman. 2. Pagkaunawang natamong napakikinabangan. Ito ay ang epekto ng mga kaalaman at ang bunga ng mga ito. Kaya kapag natipon ang dalawang ito sa tao, malulubos at tatatag ang nauukol sa kanya. Ang kahulugan ng pagiging katutubo nito ay na si Allāh ay lumikha nito sa pasimula at hindi dahil sa pagkatamo ng tao.

Ang Ijtihād ay isang daan mula sa mga daan ng paghinuha ng mga patakaran ng Sharī`ah at ng pagtalos sa mga ito mula sa mga patunay na pambatas. Ito ay ang pagkakaloob ng hurista ng kapangyarihan niya sa paghuhulo ng kahatulan mula sa mga kahatulan ng mga usaping pansangay kaya walang Ijtihād sa anumang nalaman mula sa relihiyon nang kinakailangan gaya ng pagkakailangan ng mga Salāh at pagiging lima ng mga ito. Hinati ng mga maalam sa dalawang bahagi ang Ijtihād na nagaganap sa Sharī`ah alinsunod sa pagkaisinasabatas nito: A. Ang Ijtihād na Maituturing sa Batas. Ito ay ang Ijtihād na namumutawi buhat sa mga nakaaalam na alagad nito, na naisakatuparan ang mga kundisyun nito. Ang mga kundisyon nito ay dalawang uri: 1. Panlahat. Ito ay ang kasapatang-gulang, ang [pagkaanib sa] Islām, at ang katarungan; 2. Pantangi. Ito ay ang kakayahan sa pagsusuri at pag-alam sa pamamagitan ng mga paraan ng Ijtihād at mga panuntunan ng paghuhulo at mga kaparaanan nito gaya ng pagkakaalam sa Qur'ān, Sunnah, wikang Arabe, mga Saligan ng Fiqh, at iba pa rito. B. Ang Ijtihād na Hindi Maituturing sa Batas. Ito ay ang Ijtihād na namumutawi nang walang pagsasaalang-alang sa mga kasangkapan ng Ijtihād at mga paraan nito, kaya ang bawat pananaw na namutawi sa paraang ito ay walang pag-aalangan sa hindi pagtuturing dito dahil ang reyalidad nito ay na ito ay isang pananaw sa pamamagitan ng payak na pagnanasa at mga motibo at isang pagsunod sa pithaya.